Pomimo mody i coraz większej świadomości społecznej dotyczącej zdrowego odżywiania, nadal dominuje przekonanie, że istnieje „dieta cud”. Ma ona sprawić, aby osoba ją stosująca straciła jak największą liczbę kilogramów w jak najkrótszym czasie. Najczęściej pierwszym źródłem informacji o „super diecie” staje się Internet, będący „kopalnią” porad i przepisów. W związku z tym na początku wybierane są modne diety alternatywne. Najczęściej są to diety wysokobiałkowe, wysokotłuszczowe, niskowęglowodanowe czy eliminacyjne, które stosowane są nie tylko przez osoby z nadwagą i otyłością, ale również niejednokrotnie przez osoby o masie ciała mieszczącej się w przedziale o prawidłowej wartości wskaźnika BMI (Body Mass Index). Ideał szczupłej sylwetki, który kojarzony jest ze szczęściem, powodzeniem w życiu osobistym oraz sukcesem zawodowym, kreowany jest obecnie na szeroką skalę przez media społecznościowe. Tam też można zasięgnąć informacji o różnych dietach alternatywnych. Na portalu Facebook znaleźć można wiele grup wsparcia dotyczących odchudzania. Zazwyczaj są to grupy zamknięte, gdzie osoby w obrębie społeczności wspierają się nawzajem, wymieniają się doświadczeniami, udostępniają przepisy i chwalą się efektami stosowanej diety. Pożądaną i długotrwałą redukcję masy ciała da się osiągnąć natomiast tylko poprzez zmianę nawyków żywieniowych oraz odpowiednią kurację przeprowadzoną pod nadzorem specjalisty- dietetyka.
SAMODZIELNIE CZY Z POMOCĄ DIETETYKA?
Najczęściej samodzielna próba redukcji masy ciała przynosi spektakularny efekt, natomiast jest on skutkiem utraty masy beztłuszczowej i wody, co jest niekorzystne, gdyż ilość masy mięśniowej ma wpływ na zapotrzebowanie kaloryczne organizmu. Zwykle znaczna utrata masy ciała w krótkim czasie wiąże się z efektem jo-jo, a nawet zwiększeniem wyjściowej masy ciała, sprzed kuracji. Długoterminowe stosowanie niewłaściwie zbilansowanych diet alternatywnych może być niebezpieczne dla zdrowia, skutkuje powrotem do złych nawyków żywieniowych sprzed kuracji oraz przyczynia się do zwiększonej konsumpcji, ze względu na chęć rekompensaty za okres wyrzeczeń, przy jednoczesnym zmniejszonym poziomie spoczynkowej przemiany materii.
Tymczasem nadwaga i otyłość jest poważnym i narastającym problemem zdrowia na całym świecie. Wiążą się one z współistnieniem licznych chorób cywilizacyjnych, ale także z negatywnymi konsekwencjami emocjonalnymi i psychologicznymi, takimi jak obniżone samopoczucie, niska samoocena czy depresja. Nie tylko nadwaga i otyłość skłaniają do stosowania diet odchudzających. Zdaniem wielu osób, ale przede wszystkim kobiet, wygląd zewnętrzny ma bardzo duże znaczenie dla powodzenia w życiu zawodowym i osobistym. Dlatego też próby odchudzania podejmują również kobiety o prawidłowej masie ciała, dla których bycie atrakcyjną oznacza bycie szczupłą. Taki wizerunek kobiecej sylwetki promowany jest obecnie w mass mediach, co może przyczyniać się w dużej mierze do zaburzenia postrzegania własnego ciała.
Rozwój nowoczesnych technologii, pozwalający na łatwy dostęp do informacji, ma również wpływ na chęć stosowania diet odchudzających, nie tylko przez osoby wymagające redukcji masy ciała. Do decyzji o odchudzaniu mogą przyczynić się zatem informacje zaczerpnięte z sieci i różnego rodzaju reklamy. Niestety bardzo często treści zamieszczone w Internecie nie są wiarygodne, szczególnie jeśli nie pochodzą ze źródeł naukowych. Różnego rodzaju diety dostępne na portalach internetowych bardzo często są niezgodne z zaleceniami dietetyków oraz nieprawidłowo skomponowane pod względem odżywczym. Mogą zatem przyczyniać się do występowania zaburzeń pokarmowych i negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
Stosowanie diet niekonwencjonalnych może wywoływać m.in. choroby układu krążenia, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze czy depresję.
Częstym zjawiskiem po zastosowaniu diety redukcyjnej o znacznie obniżonej podaży energii jest występowanie efektu „jo-jo”. Dieta niskoenergetyczna powoduje nie tylko obniżenie masy ciała ale również spowolnienie tempa spoczynkowej materii. W związku z tym po zastosowaniu takiej diety i powrocie do poprzedniego sposobu odżywania, następuje szybki powrót do dawnej sylwetki. Stosowanie z kolei przez dłuższy czas diety niskowęglowodanowej, która wprowadza organizm w stan ketozy, staje się dla organizmu toksyczna. Prowadzić może do niedoborów witaminy C, wapnia, magnezu i podwyższonego stężenia żelaza, skutkiem czego możliwe jest wystąpienie kamicy nerkowej. Długotrwałe stosowanie takiej diety może przyczynić się również do ubytku wapnia z kości oraz rozwoju miażdżycy.
MOTYWACJA DO UTRATY MASY CIAŁA
Jednym z najważniejszym czynników, który decyduje o powodzeniu kuracji odchudzającej jest aspekt motywacyjny.
Często osoby borykające się z nadwagą i otyłością jak i te o prawidłowym BMI podejmują wiele prób odchudzania „ na własną rękę” lecz nie zawsze są one skuteczne. Istnieje wiele czynników wpływających na skuteczność stosowanej diety m.in. zbyt mała aktywność fizyczna, nieregularność i niedokładność w przestrzeganiu diety, choroby współistniejące czy brak wsparcia ze strony bliskich i otoczenia. Bardzo często błędy żywieniowe wynoszone są z domu, następnie powielane, niektóre wzmacniane poprzez niewłaściwe porady osób z otoczenia oraz utrwalane w czasie i po zakończeniu diety alternatywnej. W związku z tym, najlepszą metodą redukcji masy ciała jest stosowanie diety redukcyjnej pod kontrolą dietetyka. Aspekt psychologiczny, taki jak motywacja do odchudzania jest niezbędny do zmiany sposobu myślenia i zmiany nawyków żywieniowych, będących determinantą do powodzenia przy redukcji masy ciała.
Bibliografia:
1. BIEDRZYCKA K., 2015. Porównanie zaleceń żywieniowych z popularnymi dietami oraz skutki ich stosowania, WOLSKA-ADAMCZYK A., red. Znaczenie racjonalnego żywienia w edukacji zdrowotnej. Warszawa, WSIiZ.
2. GRĘBSKI J., M. KOSICKA- GRĘBSKA I A. TUL- KRZYSZCZUK, 2017. Wpływ Internetu na zachowania współczesnych konsumentów. Handel wewnętrzny, 2(367), 103-112.
3. KŁÓSEK P., 2015. Motywacja pacjentów do utraty masy ciała podczas kuracji odchudzającej. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 6(1), 14-24, ISSN 2081-2450.
4. KOŁLAJTIS- DOŁOWY A., M. JERUSZKA- BIELAK I A. WAWRZYNIAK, 2019. Diety alternatywne, ich stosowanie w wybranych grupach osób oraz źródła informacji. Kosmos, 68(2), 185-200.
5. KWIATKOWSKA O. i A. SKOP- LEWANDOWSKA, 2015. Popularność stosowania diet redukcyjnych wśród kobiet w wieku 19-39 lat. Medycyna Ogólna i Nauk o Zdrowiu, 21(3), 307-311, doi: 10.5604/20834543.11653558.
6. SADOWSKA J.I M, SZUBER, 2011. Ocena stosowanych metod odchudzających oraz używania preparatów wspomagających odchudzanie przez młode kobiety. Roczniki PZH, 62(3), 343-350.
7. WHALE K., F. GILLISON i P. SMITH, 2014. Are you still on that stupid diet?’: Women’s experiences of societal pressure and suport regarding weight loss, and attitudes towards health policy intervention. Journal of HealthPsychology, 19(12), 1536–1546,
doi: 10.1177/1359105313495072.
